Roadcarver
21.Aralık.2017, 20:13
Spor motorlarla hızlı olarak dönüş nasıl yapılır?
Öncelikle burada sık olarak bahsedeceğimiz apeks noktasının ne olduğunu iyice anlayalım.
Kapanan dönemeçler dönüş açısı 90 dereceden büyük olan dönemeçlerdir ve bunlarda geç dönüşe başlanır ve doğal olarak geç apeks noktası seçilir. Şayet dönüşün ikinci yarısı dağ veya ağaç vs herhangibir engelce görünmez durumdaysa geciktirilmiş apeks noktası hayali seçilir. Genellikle geometrik apeksin biraz ötesindedir. Açılan dönemeçlerde ise dönemeçler 90 dereceden küçüktür ve bunlarda erken apeksleme yapılabilir. Sabit açılı dönemeçler 90 derecedir.
Apeks noktası nedir?
Genellikle apeks sabit bir nokta olarak algılanır ve dönüşün tam ortası gibi kabul edilir hâlbuki apeks değişkendir. Dönüşe başlama noktanız ve kontrayı basış hızınız apeks noktasını belirleyen faktörlerdir. Apeks noktası dönüş içine en yakın olduğunuz noktadır. Bu nokta sola dönüşlerde yol ayrımı çizgisine en yakın olduğunuz yer, sağa doğru dönüşlerde ise hattınızın sağında yol kenarına en yakın olduğunuz, yaklaştığınız yerdir. Bu noktadan sonra motoru kaldırmanız ve çıkışa başlamanız gerekir. Aksi takdirde ya yoldan çıkarsınız(sola dönüş) ya da karşı hatta geçersiniz(sağa dönüş).
Motorcular dönüş için motosikletlerini yatırmak zorundadırlar. Yatırmadan dolayı oluşacak riskin azaltılması için bu yatış süresini olası en kısa sürede tutmak gereklidir. Burada ki popüler teknik de geç apeks noktası seçmektir. Yani motorun dönüş içine en yakın olduğu noktanın dönüşün ikinci bölümünde(dönüşün fiziki ortasından sonra ki bölümünde) seçilmiş olmasıdır. Bunun olması içinde dönüşe başlama noktanızı daha geç bir noktada (dönüşün daha içlerine doğru) seçmeli ve kontra basma hızınızı seçtiğiniz dönüş çizgisine ve apeks noktasına göre ayarlamalısınızdır. Bu teknik size ayrıca daha hızlı bir çıkış hızı imkânı da verecektir.
Şimdi bir dönemece yüksek hızla yaklaştığınızı farz edelim. Yolun apeks noktanıza göre ters tarafında olmanız gerekir. Çünkü dönüşe girdiğinizde apeks noktasını dönüşün iç tarafından keseceksiniz, sonra da gazlamaya başlayıp yolun öbür tarafına tekrar geri dönüp dönemeçten çıkış yapacaksınız. Bu ideal hattır. Yani bir dönemeci en yüksek hızla geçmek için ideal olan dönüş çizgisidir.
Bir dönemeç için ilk yapılacak şeylerden birisi de en iyi fren yapmaya başlama noktasının doğru seçilmesidir. Dönemce yaklaştığınızda motorunuzu yavaşlatmak için gazı kapatıp fren yapmağa başlayacağınız ideal bir nokta vardır. Eğer çok erken frene başlarsanız dönemece çok yavaş girersiniz. Tabi bu durum çok büyük bir hata değildir ama iyi dönüşten uzaklaşırsınız.
Diğer taraftan çok geç olarak frenlemeğe başlarsanız dönüşe çok hızlı girmiş olursunuz ki bu tehlikelidir. Burada açık olan bir şey vardır ki oda; erken frenlemek geç frenlemeğe tercih edilmelidir.
Motorunuzu dönüş için yavaşlatmak için fren yaparken aynı zamanda da vites küçültme işini yapmanız gerekmektedir. Vites küçültmek gerektiğinde gaz vermenizde motorun güç aktarımında bir kesinti olmaması için gerekli olan bir işlemdir. Yüksek viteste devir çok düşerse gaz vermede motor bayılabilir. Bu durumda da çıkış için gerekli olan hızlanma gerçekleşmez. Burada gereken vites düşürme işlemi motordan motora değişen teknik bir konudur ama dönüşe başlandığında ortalama her motor devir saatinin maksimum ölçüsünün %70 inde tutulması tavsiye edilir.
İdeal olan yavaşlama ise tüm frenleme ve vites küçültme işlemlerinin motor henüz düz bir hatta hareket halindeyken yapılıp bitirilmiş olmasıdır. Usta sürücüler frenleme ve vites küçültmeyi dönerken yaparlar ama bu durumda iki parmak tekniğinin ve bu işi eş zamanlı yapma el becerisinin kazanılmış olması gerekmektedir. Pistlerde yarışçılar her dönüş için kaç vites düşürmeleri gerektiğini hesaplarlar. Çünkü daima her dönüşe en yüksek hızla yaklaşırlar.
Motorunuzu yavaşlattıktan sonra dönüşün apeks noktasını kesmek için motorunuzu yatırın. Eğer frenlemeniz mükemmel olmuşsa sizin apekse kadar gaz kapalı gidebilmeniz gerekir. Şayet çok hız kaybetmeden apekse varabilmek için düzgün bir şekilde olmak kaydıyla gaz hafif vermek zorunda kalıyorsanız biraz erken frenleme yapmışsınız demektir.
Tecrübeli sürücüler motosikletlerinden sarkarak dönerler(trafikte değil), bu teknik motosikletin ağırlık merkezini değiştirir. Ağırlık merkezinin aşağı inmesi ve içe doğru kayması size motoru aynı hızda daha az yatırarak dönmek imkânını verir. Bunun çok düzgün yapılması kadar yol zeminin de çok düzgün olması(pist şartları), lastiklerinizin slick ve süspansiyon ayarlarınızın tam olması gerekir. Ağırlık merkezinin değişimi lastiğin yerle temas eden bölümünü büyülterek yol tutumunu artırdığından sizin motoru daha az yatırmanıza imkân sağlar. Zeminde ki bir çukur ya da kasis düşmenize sebep olacağından trafik içinde kullanılmamalıdır. Tehlikesi fazladır.
Gerek frenleme zamanlamanız mükemmel olsun gerekse erken yani gazı apekse kadar kullanma ihtiyacı duymayın ya da hafifçe gaz verme gereği duyun apeks noktasını bir kere geçince gazı kademeli olarak vermeğe başlamanız gerekir. Bunun düzgün olarak yapılması hayli önemlidir, çok fazla ve çok erken gazlamak arka tekerin patinaja girmesine ve kavramayı kaybetmesine sebep olacaktır ve bu genellikle felaketle sonuçlanır. Buna karşın düzgün olarak gazlayıp dönüşten çıkarsanız motor kalkacak ve hattın diğer tarafına geçecektir. Bu noktada maksimum gaz verebilirsiniz.
Uyarı: Yukarıda ki bilgiler spor motora geçmek isteyen sürücüler için ve pist şartlarında kullanılmak üzere teorik bilgi olarak verilmiştir. Trafikte ve her şeyden önce de pistte bunun profesyonel eğitimini almadan denemeye kalkılması sakıncalı ve tehlikelidir. Bilhassa yarış için verilmiş apeks noktası ve dönüş çizgisinin, yarışlarda dönüşün gerektirdiğinden daha fazla bir keskinlikte motor yatırılır ve iz frenlemesi ile bastırılan kafanın(ön çatalların) apekste frenlemenin sona ermesiyle kalkması neticesi çıkışa çok ani yönlenmesi sağlanır, caddelerde kullanılması teknik olarak yol yüzeyinin ve lastiklerin bu işe uygun olmaması nedeniyle kazaya davetiye çıkarmaktır.
Alpaslan Kuzucan
Öncelikle burada sık olarak bahsedeceğimiz apeks noktasının ne olduğunu iyice anlayalım.
Kapanan dönemeçler dönüş açısı 90 dereceden büyük olan dönemeçlerdir ve bunlarda geç dönüşe başlanır ve doğal olarak geç apeks noktası seçilir. Şayet dönüşün ikinci yarısı dağ veya ağaç vs herhangibir engelce görünmez durumdaysa geciktirilmiş apeks noktası hayali seçilir. Genellikle geometrik apeksin biraz ötesindedir. Açılan dönemeçlerde ise dönemeçler 90 dereceden küçüktür ve bunlarda erken apeksleme yapılabilir. Sabit açılı dönemeçler 90 derecedir.
Apeks noktası nedir?
Genellikle apeks sabit bir nokta olarak algılanır ve dönüşün tam ortası gibi kabul edilir hâlbuki apeks değişkendir. Dönüşe başlama noktanız ve kontrayı basış hızınız apeks noktasını belirleyen faktörlerdir. Apeks noktası dönüş içine en yakın olduğunuz noktadır. Bu nokta sola dönüşlerde yol ayrımı çizgisine en yakın olduğunuz yer, sağa doğru dönüşlerde ise hattınızın sağında yol kenarına en yakın olduğunuz, yaklaştığınız yerdir. Bu noktadan sonra motoru kaldırmanız ve çıkışa başlamanız gerekir. Aksi takdirde ya yoldan çıkarsınız(sola dönüş) ya da karşı hatta geçersiniz(sağa dönüş).
Motorcular dönüş için motosikletlerini yatırmak zorundadırlar. Yatırmadan dolayı oluşacak riskin azaltılması için bu yatış süresini olası en kısa sürede tutmak gereklidir. Burada ki popüler teknik de geç apeks noktası seçmektir. Yani motorun dönüş içine en yakın olduğu noktanın dönüşün ikinci bölümünde(dönüşün fiziki ortasından sonra ki bölümünde) seçilmiş olmasıdır. Bunun olması içinde dönüşe başlama noktanızı daha geç bir noktada (dönüşün daha içlerine doğru) seçmeli ve kontra basma hızınızı seçtiğiniz dönüş çizgisine ve apeks noktasına göre ayarlamalısınızdır. Bu teknik size ayrıca daha hızlı bir çıkış hızı imkânı da verecektir.
Şimdi bir dönemece yüksek hızla yaklaştığınızı farz edelim. Yolun apeks noktanıza göre ters tarafında olmanız gerekir. Çünkü dönüşe girdiğinizde apeks noktasını dönüşün iç tarafından keseceksiniz, sonra da gazlamaya başlayıp yolun öbür tarafına tekrar geri dönüp dönemeçten çıkış yapacaksınız. Bu ideal hattır. Yani bir dönemeci en yüksek hızla geçmek için ideal olan dönüş çizgisidir.
Bir dönemeç için ilk yapılacak şeylerden birisi de en iyi fren yapmaya başlama noktasının doğru seçilmesidir. Dönemce yaklaştığınızda motorunuzu yavaşlatmak için gazı kapatıp fren yapmağa başlayacağınız ideal bir nokta vardır. Eğer çok erken frene başlarsanız dönemece çok yavaş girersiniz. Tabi bu durum çok büyük bir hata değildir ama iyi dönüşten uzaklaşırsınız.
Diğer taraftan çok geç olarak frenlemeğe başlarsanız dönüşe çok hızlı girmiş olursunuz ki bu tehlikelidir. Burada açık olan bir şey vardır ki oda; erken frenlemek geç frenlemeğe tercih edilmelidir.
Motorunuzu dönüş için yavaşlatmak için fren yaparken aynı zamanda da vites küçültme işini yapmanız gerekmektedir. Vites küçültmek gerektiğinde gaz vermenizde motorun güç aktarımında bir kesinti olmaması için gerekli olan bir işlemdir. Yüksek viteste devir çok düşerse gaz vermede motor bayılabilir. Bu durumda da çıkış için gerekli olan hızlanma gerçekleşmez. Burada gereken vites düşürme işlemi motordan motora değişen teknik bir konudur ama dönüşe başlandığında ortalama her motor devir saatinin maksimum ölçüsünün %70 inde tutulması tavsiye edilir.
İdeal olan yavaşlama ise tüm frenleme ve vites küçültme işlemlerinin motor henüz düz bir hatta hareket halindeyken yapılıp bitirilmiş olmasıdır. Usta sürücüler frenleme ve vites küçültmeyi dönerken yaparlar ama bu durumda iki parmak tekniğinin ve bu işi eş zamanlı yapma el becerisinin kazanılmış olması gerekmektedir. Pistlerde yarışçılar her dönüş için kaç vites düşürmeleri gerektiğini hesaplarlar. Çünkü daima her dönüşe en yüksek hızla yaklaşırlar.
Motorunuzu yavaşlattıktan sonra dönüşün apeks noktasını kesmek için motorunuzu yatırın. Eğer frenlemeniz mükemmel olmuşsa sizin apekse kadar gaz kapalı gidebilmeniz gerekir. Şayet çok hız kaybetmeden apekse varabilmek için düzgün bir şekilde olmak kaydıyla gaz hafif vermek zorunda kalıyorsanız biraz erken frenleme yapmışsınız demektir.
Tecrübeli sürücüler motosikletlerinden sarkarak dönerler(trafikte değil), bu teknik motosikletin ağırlık merkezini değiştirir. Ağırlık merkezinin aşağı inmesi ve içe doğru kayması size motoru aynı hızda daha az yatırarak dönmek imkânını verir. Bunun çok düzgün yapılması kadar yol zeminin de çok düzgün olması(pist şartları), lastiklerinizin slick ve süspansiyon ayarlarınızın tam olması gerekir. Ağırlık merkezinin değişimi lastiğin yerle temas eden bölümünü büyülterek yol tutumunu artırdığından sizin motoru daha az yatırmanıza imkân sağlar. Zeminde ki bir çukur ya da kasis düşmenize sebep olacağından trafik içinde kullanılmamalıdır. Tehlikesi fazladır.
Gerek frenleme zamanlamanız mükemmel olsun gerekse erken yani gazı apekse kadar kullanma ihtiyacı duymayın ya da hafifçe gaz verme gereği duyun apeks noktasını bir kere geçince gazı kademeli olarak vermeğe başlamanız gerekir. Bunun düzgün olarak yapılması hayli önemlidir, çok fazla ve çok erken gazlamak arka tekerin patinaja girmesine ve kavramayı kaybetmesine sebep olacaktır ve bu genellikle felaketle sonuçlanır. Buna karşın düzgün olarak gazlayıp dönüşten çıkarsanız motor kalkacak ve hattın diğer tarafına geçecektir. Bu noktada maksimum gaz verebilirsiniz.
Uyarı: Yukarıda ki bilgiler spor motora geçmek isteyen sürücüler için ve pist şartlarında kullanılmak üzere teorik bilgi olarak verilmiştir. Trafikte ve her şeyden önce de pistte bunun profesyonel eğitimini almadan denemeye kalkılması sakıncalı ve tehlikelidir. Bilhassa yarış için verilmiş apeks noktası ve dönüş çizgisinin, yarışlarda dönüşün gerektirdiğinden daha fazla bir keskinlikte motor yatırılır ve iz frenlemesi ile bastırılan kafanın(ön çatalların) apekste frenlemenin sona ermesiyle kalkması neticesi çıkışa çok ani yönlenmesi sağlanır, caddelerde kullanılması teknik olarak yol yüzeyinin ve lastiklerin bu işe uygun olmaması nedeniyle kazaya davetiye çıkarmaktır.
Alpaslan Kuzucan